نگاهی به انیمیشن معروف «لالینا»

حركت روی خط زندگی

لالینا، انیمیشنی خلاقانه و جذاب است كه هم‌اكنون از گروه كودك و نوجوان شبكه 2 سیما در حال بازپخش است. طراحی لالینا، شخصیت اصلی فیلم بسیار جالب است. آناتومی كاریكاتورگونه او بدون هیچ جزئیاتی در صورت و چهره بدیع و بی‌همتاست. این شخصیت تنها از نیمرخ به نمایش درمی‌آید و با این‌كه جزئیات حالات صورت در آن به كار نرفته است، اما عكس‌العمل‌هایی گویا و ویژگی‌هایی روان‌شناسانه دارد.

دیگر شخصیت‌های این مجموعه نیز دارای همین ویژگی‌ها هستند. هرچند حیوانات، اشیا و حتی محیط‌های مختلفی كه آقای خط در آن قرار می‌گیرد، همگی انتزاعی و به سبك خاص خود فیلم است، اما آنها نیز گویا و جذاب هستند. آقای خط، قسمتی از خط سفیدی است كه دنیای او را تشكیل می‌دهد. در واقع می‌توان گفت آقای خط، زاده یك خط افقی سفید است كه تا بی‌نهایت ادامه دارد و هر كجا این خط قطع شود، زندگی او نیز متوقف می‌شود.

كارگردان دنیایی را خلق می‌كند كه نقش آفرینندگی او در آن بخوبی نمایان است. طراح كه تنها دست او را در كادر می‌بینیم، هر زمان اراده می‌كند، موجودی را در مقابل آقای خط قرار می‌دهد یا خط زندگی او را قطع كرده و او را از حركت بازمی‌دارد و در این میان، آقای خط گاهی با اعتراض و گاهی با التماس از او كمك می‌خواهد. حضور دست طراح هر چند وقت یك‌بار، در كادر زندگی آقای خط سرگرم‌كننده و جذاب است، اما این نكته را نیز به بیننده گوشزد می‌كند كه دنیای آقای خط غیرواقعی است؛ دنیایی كه بی‌انتها می‌نماید و هرچه آقای خط در آن پیش می‌رود، به پایان نمی‌رسد، اما می‌تواند تنها با یك اشاره كوچك طراح خاتمه یابد.

از آنجا كه انیمیشن وسیله مناسبی برای به تصویر كشیدن دنیای درون، رویاها و توهمات اشخاص است انیماتور می‌تواند با ایجاد بستری مناسب به ارضای تمایلات درونی خود بپردازد. در مجموعه انیمیشن لالینا نیز كارگردان بخوبی از این ویژگی فعال در انیمیشن استفاده می‌كند و با خلق دنیایی كه خود در آن حضوری پررنگ دارد، علت به وجود آمدن اتفاقات پیش آمده برای مخلوق خود می‌شود. او می‌تواند دنیای خود را شاد و سرزنده كند یا برعكس فضایی غمگین و افسرده را بر آن حاكم گرداند. بنابراین كارگردان حس و حال درونی خود را ضمن نمایش داستان زندگی مخلوقش بروز می‌دهد.

یكی از ویژگی‌های انیمیشن لالینا، سادگی بیش از حد آن است؛ به گونه‌ای كه غیر از آناتومی كارتونی شخصیت‌های آن، جذابیت بصری دیگری ندارد، چراكه فضای كلی اثر، تك‌رنگ و ساده است و شخصیت‌های آن نیز فقط خطوط محیطی سفید دارند، اما با این حال برای طیف وسیعی از مخاطبان جذاب و سرگرم‌كننده است. شاید علت محبوبیت این انیمیشن را بتوان در داستان‌پردازی قوی آن جستجو كرد. در هر قسمت، مخاطب خود را آماده مواجهه با اتفاقات كمیكی می‌كند كه در فضایی كاملا متفاوت با تجربیات او رخ می‌دهد. دنیای خطی ساده آقای خط حتی با خارج شدن خط افقی زندگی او، از حالت مستقیم به مایل تغییر می‌كند و متفاوت می‌شود. اتفاقات ساده اینچنینی سبب می‌شود آقای خط آماده ماجراجویی و خلق موقعیت‌های جذاب و دوست‌داشتنی شود. دیالوگ‌های نامفهوم آقای خط به یمن حالات و حركات دقیق بدن او كاملا قابل درك است. در بیشتر مواقع هم مخاطب دیالوگ‌های

آقای خط، طراح است و تماشای دنیای صمیمی این خالق و مخلوق و ارتباط عمیق بین آنها موجب لذت وافر مخاطب می‌شود.
امروزه تولید انیمیشن با كمك رایانه به صورت روزافزونی در حال افزایش است. «انیمیشن كامپیوتری، هنر به وجود آوردن تصاویر متحرك با استفاده از كامپیوتر است. این تكنیك زیرمجموعه گرافیك كامپیوتری و انیمیشن است. حال آن‌كه انیمیشن سنتی كه از آن به نام‌های انیمیشن‌ كلاسیك و انیمیشن دستی نیز نام برده می‌شود، قدیمی‌ترین و از نظر تاریخی پرطرفدارترین نوع انیمیشن می‌باشد. در این تكنیك هر فریم با دست طراحی می‌گردد.»

لالینا به روش سنتی تولید شده است. در واقع فلسفه انیمیشن سنتی در مجموعه لالینا به زیباترین شكل به نمایش درآمده است. كاواندولی با طرح یك گرافیك زیبا به بنیادی‌ترین ارتباط بین دست هنرمند و طراحی پرداخته است. دنیای روان و شناور دوبعدی خط در دستان هنرمند است. حضور مداوم دست به مخاطب یادآوری می‌كند این دنیای خیالی كه از آن لذت می‌برید، حاصل تراوشات ذهنی هنرمند است. استفاده از تكنیك سنتی یا دستی نیز در انتقال این مفهوم تاثیر بسزایی دارد، چراكه می‌توان یكی از تفاوت‌های اساسی آثار كامپیوتری با آثار كلاسیك را ـ به‌‌رغم تمام پیشرفت‌های تكنیكی و كیفی به وجود آمده ـ فقدان روح اثر دانست. البته میان آثار خلق شده با تكنیك انیمیشن كامپیوتری نیز می‌توان آثار ارزشمند و ماندگاری یافت، اما بحث بر سر نسبت این آثار به كل آثار تولیدی انیمیشن و ماندگاری ارتباط آثار جدید با مخاطبان است. «روح اثر، عشق آفریننده اثر به كار خود، انتقال بخشی از احساس خود با این عشق به آثار به وجود آمده و تاثیر متقابل این عشق بر مخاطب می‌باشد.»

در مجموعه انیمیشن لالینا روح اثر بخوبی به مخاطب منتقل می‌شود و می‌توان گفت یكی از اصلی‌ترین علل ماندگاری این اثر و موفقیت آن در سطح جهانی نیز حضور نیرومند این احساس است.

و بالاخره این‌كه لالینا مجموعه‌ای است كه وجهه سرگرم‌كننده آن بر وجهه آموزشی‌اش غالب است، هرچند خلاقیت، سادگی و گرافیك جذاب اثر كاملا تاثیرگذار و آموزنده است، اما این مهم در نگاه نخست تحقق نمی‌یابد و نیازمند تداوم و تكرار است تا بتواند تاثیر عمیق و ماندگاری بر ذهن و ضمیر مخاطب داشته باشد. از این گذشته، مخاطب این تاثیر تنها گروه سنی بزرگسالان یا علاقه‌مندان به وجوه تكنیكی ساخت انیمیشن هستند و نیز كسانی كه بداعت و خلاقیت در خلق اثر هنری بهترین دلیل برای جلب توجه آنهاست.

این در حالی است كه مخاطبان كودك تلویزیون بیشتر با محتوا و مضمون انیمیشن‌های تلویزیونی ارتباط برقرار می‌كنند و فرم و ساختار شكلی برای آنها تنها رنگ و لعابی ظاهری است كه به فضای كلی اثر علاقه‌مندشان و انیمیشن را در نظر او جذاب و دیدنی می‌كند. لالینا اگرچه برای هر گروه سنی از كودكان و نوجوانان به اندازه كافی جذاب و دوست‌داشتنی است، اما جز در لایه‌های زیرین خود، امكان انتقال مضامین آموزشی و تربیتی را به كودك ندارد. حال این‌كه چنین ویژگی‌ای، مزیت مجموعه محسوب می‌شود یا نقص آن، به طرز تلقی ما از شایستگی‌های اثر هنری و نوع مواجهه‌ گروه‌های سنی مختلف مخاطبان با آثار تولیدی بخصوص پویانمایی‌های كودكانه ـ كه از معدود آثار هنری متعلق به كودكان و نوجوانان به شمار می‌آید ـ بستگی دارد.

درباره کارگردان

آزوالدو كاواندولی (اول ژانویه 1920) در شهر مادرنو به دنیا آمد، اما در میلان بزرگ شد و سال 1940 به شركت فیلمسازی پگات (Pagat) پیوست و در ساخت اولین فیلم سینمایی انیمیشن ایتالیا به نام «برادران دینامیت» همكاری داشت. كاواندولی در دهه 1950 به طور مستقل در زمینه تبلیغات با تكنیك عروسك تك فریم آغاز به كار كرد و با ساخت فیلم «خط (لالینا)» (1969) كه انیمیشن با طراحی بود، به موفقیت رسید. این اثر بخشی از برنامه تلویزیونی «كاروسلو (چرخ و فلك)» بود. فیلم سرگذشت مردی است كه از یك خط تشكیل شده است و روی همان خط افقی بی‌پایان نیز زندگی می‌كند. تا وقتی مرد روی این خط قدم می‌زند، با شكل‌های گرافیكی و ماجراهای مختلفی روبه‌رو می‌شود و هر بار نیز در پایان از دست هنرمندی كه آن را طراحی می‌كند و جایگاهی خداگونه دارد برای حل مشكلاتش كمك می‌خواهد. غرغر كردن دائمی مرد، بهانه‌ای برای ایجاد موقعیتی كمیك است كه در سراسر فیلم ادامه دارد.

----------------

منبع: جام جم آنلاین