نقد و بررسی 2014: Saint Laurent (سن لورن)

کارگردان : Bertrand Bonello

نویسندگان : Bertrand Bonello, Thomas Bidegain

بازیگران : Léa Seydoux, Gaspard Ulliel, Brady Corbet

خلاصه داستان : مروری بر زندگی ایو سن لورن، طراح مد فرانسوی، از سال ۱۹۷۴ تا آخرین نفسهای او ...

فیلم «سن لورن/Saint Laurent» ساخته ی «برتراند بونلو» تقدیرنامه ای تحسین کننده و به شدت خاضعانه و غش و ضعف کننده در ستایش شخصیت «ایو سن لورن» طراح مد فرانسوی است. فیلم به شدت خود متشکرانه و بیش از حد طولانی است. به دلیل حساسیت به وضوح زنانه و فمینیستی فیلم و صحبت های جدی آن در رثای همدردی پیشگامانه ی سن لورن با زنان، به اندازه ی هر یک فیلم های اکشن «آرنلود شوارزنگر»، معتقد به مرد سالاری و پرستش ذکور است. این نوع زن سالاری به هیچ شکلی به مقصد نمی رسد بلکه خود باعث خرد شدن و تحقیر فمینیسم می شود.

البته این فیلم در واقعیت نسبت به فیلم جدید و مشابهی که درباره ی همین موضوع ساخته شده در جایگاه بالاتری قرار دارد - «ایو سن لورن/ Yves Saint Laurent » ساخته «جلیل لسپرت» که به نوعی طراحی شده بود تا محصولی از شرکت ایو سن لورن در بازار ویدئوی خانگی باشد. فیلم حاضر به زیبایی طراحی و فیلمبرداری شده است و نسبت به تنهایی بی حد و حصر و لذت های سطحی و خسته کننده ی او نگاهی تیزبینانه تر دارد. با این وجود نسبت به فیلم اول در بررسی اهمیت جایگاه سن لورن به عنوان یک هنرمند محبوب، به هیچ وجه کمتر فراموش کننده ، محترمانه و متقاعد کننده عمل نمی کند و واقعاً‌ در ترغیب و تشویق جمعیتی که اهل مد نیستند - که من هم یکی از آنها هستم - با موفقیت بیشتری ظاهر نمی شود.

نقش سن لورن را «گسپارد یولیل» بازی می کند: او از پسرک عاشق زیبایی فیلم اول به مراتب از جذابیت جنسی بیشتری برخوردار است. «جرمی رنیر» نقش معشوق و شریک تجاری او «پیر برج» را بازی می کند،‌ مردی که در حین ساخت شرکت و برند تجاری به این جوان خلاق رسیدگی می کرد و مسئولیت محافظت از او را بر عهده داشت. برج ماجراجویی های معشوق اش در رابطه با پسرهای دیگر و مواد مخدر را بخشید، شاید به این دلیل که گمان می کرد این لحظات گریز شهوانی به نوعی با الهامات سن لورن هنگام طراحی لباس و استادی و مهارت او در هنر بی دوام مد مرتبط بودند.

این دنیای پر جست و خیز و بی قرار با بخش هایی طولانی از صحنه هایی خسته کننده و ضعیف که با بخش ملال آور داستان ترکیب می شوند از هم گسیخته می شود. سن لورن توسط گروهی از افراد مزاحم، معشوق ها و تحسین کننده ها محاصره می شود که به نظر می رسد همه ی آنها پوزخند عیبجویانه ای به لب دارند. اغلب اوقات آنها را می بینیم که روی کاناپه ها، فرش ها و زمین کلوب های شبانه پهن شده اند و سیگار می کشند و لبخند مغرورانه ای به لب دارند و در فساد و تباهی سطح بالا و حس خود بزرگ بینی غرق می شوند. بعضی اوقات آنها و خود سن لورن را می بینیم که از بساط هرزگی شب قبل بیدار می شوند و رفتار خواب آلوده ی آنها تغییر چندانی نمی کند. تقریباً همه یک سیگار روشن کنج لب دارند، منظره ای که برای دهه های ۶۰ و ۷۰ میلادی به خوبی پذیرفتنی و خوشایند است. یکی از دستیاران به نام لولو (لیا سیدوکس) حتی به یقه ی یکی از مدل ها یک سیگار روشن وصل می کند و قطعاً این خطر را بر او تحمیل می کند که خاکستر پشت گردنش بریزد.

در طول روز در خود آتلیه ی هنری، سن لورن با خونسردی تمام رئیس مآبانه رفتار می کند. او لباس یک مدل را بررسی می کند و با تفکر می گوید:"می توانیم فاق شلوار را بلندتر کنیم تا خط موی کمر پیدا نباشد. یا می توانیم روی خط موی کمر مانور بدهیم." کارکنان او افرادی جدی و کاملاً حرفه ای هستند که مانند دندانپزشکان یا دستیاران آزمایشگاه کت های سفید رنگ پوشیده اند. آنها مانند همراهان سن لورن در شب به شکلی آزار دهنده نفرت انگیز نیستند، کسانی که مانند جورج بست تمام هنر و علاقه شان این است که شامپاین را در لیوان هایی که به شکل برج روی هم چیده شده اند خالی کنند. اما آیا واقعاً این موجودات اهل میهمانی ها و مجالس اعیانی بایستی نفرت انگیز باشند؟ از ما دعوت شده است تا آنها را با کسانی که توسط "پروست" در دوران طلایی محافل هنری اروپای غربی پیش از جنگ جهانی اول ترسیم شده اند،‌ مقایسه کنیم. خب، شاید. ویسکونتی مردمان لعنت شده ی خود را داشت (اشاره به فیلم «لعنت شده/The Damned» ساخته ی «لوچینو ویسکونتی» محصول ۱۹۶۹) . شاید این افراد قرار است آمرزیدگان باشند.

این نکته می تواند نشانگر این باشد که همه ی این چیزها چه هزینه ای برای سن لورن داشت، با اینحال واقعاً به نظر نمی رسد هزینه ی زیادی بابت آن داده باشد: او پیری در ناز و نعمتی دارد، و به جز به سگ اش به کس یا چیز دیگری علاقه ی آشکاری نمشان نمی دهد. شاید قضیه این است که همه ی آنها کلاً اثری از خود نداشتند، مانند تابلویی از «اندی وارهول»، که در این فیلم نامه ای از روی هواخواهی و طرفداری برای سن لورن می نویسد.

سخن آخر اینکه «سن لورن» فیلمی خوش ساخت اما مغشوش و ساکن و خالی از سرزندگی است و به گونه ای انگار ترس بیمار گونه ای از فضاهای بسته را القا می کند، مانند اینکه همراه با تاتنخ آمنِ (یکی از فراعنه) صنعت مد همراه باشید، با او زندگی کنید و درون مقبره ی پر از اشیاء قیمتی او جان بدهید. البته فیلم مورد آخر را با احساساتی گری و صرف توجه زیادی به تصویر می کشد.

منبع: سایت نقد فارسی

مترجم: الهام بای