نقد و بررسی فیلم ParaNorman (پارانورمن)

کارگردان : Chris Butler, Sam Fell

نویسنده : Chris Butler

صدا پیشگان: Kodi Smit-McPhee, Anna Kendrick , Christopher Mintz-Plasse

خلاصه داستان :

داستانی درباره کودکی که مرده ها را می بیند و با آنها نشست و برخاست می کند اما ..

استودیوی لایکا که در اورگون واقع شده و تولید انیمیشن «پارانورمن» را بر عهده داشته است،‌ قصد دارد در این اثر مرزهای از پیش تعریف شده ی استاپ موشن را پشت سر بگذارد.

«پارانورمن/ ParaNorman»، یک انیمیشن استاپ موشن3-D است که جلوه های بصری زیبایی دارد و جذاب و صمیمانه ساخته شده است. این انیمیشن که به داستان یک پسربچه و غول های دور و برش می پردازد، در برخی صحنه هایش آنقدر ترسناک می شود که مو بر اندام آدم سیخ می شود. بعضی از این صحنه ها توسط آدم های عادی زندگی نورمن پیش می آیند، یعنی گردن کلفت های مدرسه و معلم ها و حتی بستگانی که با ترکیبی از بی قراری و علاقه، این پسربچه ی 11 ساله را به دلیل عادات غیرعادی و وحشت آورش توبیخ و ملامت می کنند. نورمن، پسر نوجوانی است که که موهایش حالتی جلب توجه کننده دارند انگار که دائماً در حالت هشدار به سر ببرد و «کودی اسمیت-مک فی/Kodi Smit-McPhee» با احساس تمام صداپیشگی او را برعهده دارد. او نمی تواند جلوی خودش را بگیرد که کمی عجیب و غریب نباشد. به هر حال، او تنها آدم های مرده را نمی بیند، بلکه با آنها رفیق است و نشست و برخاست می کند. حتی گاهی اوقات وقتی دارد در تلویزیون خانه یک فیلم ترسناک تماشا می کندکه شخصیت شرورش یک هیولاست، باز هم دوستان مرده اش حضور دارند.

و چرا که نه؟ به خصوص با در نظر گرفتن اینکه پیرزنی که سرش به بافتنی کردن گرم است و روی کاناپه داخل یک حوضچه ی دوست داشتنی از با آن رنگ سبز تهوع آورش نشسته، مادربزرگ نورمن است و صداپیشگی او را هم «الین استریچ/Elaine Stritch» بی همتا بر عهده دارد؟ هیچ کس توضیح نمی دهد مامان بزرگ، با آن حالت بدون جسم و میل های بافتنی اش، چطور مرده است. اما او خودش می گوید دلیل اینکه هنوز دور و بر این دنیا می چرخد، این است که مواظب نورمن باشد. این نکته از یک لحاظ دیگر هم خاصیت مثبت دارد، چون هیچ کس دیگر نمی تواند آنچه نورمن می بیند، ببیند و همه به جز مامان بزرگ غیر مادی اش و گروه ارواح پرسه زننده که با خوشی او را در راه مدرسه همراهی می کنند،‌ به نظر می رسد او را دیوانه بپندارند. اگر از بیرون نگاه کنیم شاید تفاوت چندانی میان نورمن و بسیاری از قهرمان های کودک فیلم ها وجود نداشته باشد. او متفاوت است، از دیگران کناره می گیرد و درباره اش اشتباه فکر می کنند. بهترین ویژگی او، به جز ظاهرش، این است که شاید او واقعاً دیوانه باشد.

این دومین انیمیشن بلند به سبک استاپ موشن است که توسط استودیوی لایکا در اورگون تولید شده است. اثر قبلی این استودیو انیمیشن «کورالاین/Coraline» محصول 2009 بود که توسط «هنری سلیک/ Henry Selick» بر اساس نوولی از «نیل گایمن/Neil Gaiman» ساخته شده بود. گروه سازنده ی «پارانورمن» به آن اندازه معروف نیستند: «سم فل/Sam Fell» که در کارگردانی پروژه ی «پارانورمن» با نویسنده ی اثر «کریس باتلر/Chris Butler» همکاری کرده است، پیش از این در کارگردانی دو انیمیشن «Flushed Away» - از آثار استودیوی آردمن، سازنده ی بریتانیایی والاس و گرومیت - و «The Tale of Despereaux» اثر استودیوی یونیورسال پیکچرز مشارکت کرده است. مانند انیمیشن های استودیوی آردمن، «پارانورمن» نیز با عروسک ها و دکورهای واقعی ساخته شده و یک اصرار نسبتاً سرسختانه وجود داشته تا فضای انیمیشن حالت انسانی خود را حفظ کند. در تولید این انیمیشن از کامپیوترها استفاده شده است، به همان شکلی که تقریباً در تک تک فیلم های این دوره از آنها استفاده می شود. اما در عین حال حجم بسیار بالایی کارِ دستی نیز انجام شده است. این زحمات کاملاً قابل مشاهده است، به عنوان مثال در کج بودن مفهوم دار گوش ها و سوراخ های بینی نورمن.

در «پارانورمن» همه چیز به نوعی کج و معیوب است، مثلاً در خانه ی نورمن، جایی که در آن، دفاع از زندگی فردی و خصوصیات شخصی برای نورمن کار سختی است، و شاهد یک دعوا هم هستیم که به شکلی جذاب واقعی از کار در آمده، آن هم در نمایی که نورمن بین باسن پهن مادر بامحبتش سندرا (با صدا پیشگی لزلی مان/Leslie Mann) و شکم چاق پدر بداخلاقش، پری (با صدا پیشگی جف گارلین/Jeff Garlin) گیر می افتد.

شخصیت نسبتاً کمتر جذاب داستان، خواهر بزرگتر و کج خلق نورمن، کورتنی (با صدا پیشگی آنا کندریک/ Anna Kendrick) است، دختر بدجنسی که تازه سن بلوغ را پشت سر گذاشته و سلایق و علایقش مانند اکثر هم سن و سالان بی فکرش سطحی ست و لباس هایش هم همگی به رنگ آدامس بادکنکی های صورتی رنگ هستند. کورتنی، مانند گردن کلفت درشت هیکل مدرسه آلوین (با صداپیشگی کریستوفر مینتز-پلس/ Christopher Mintz-Plasse) در ابتدا به شکل ناامید کننده ای کلیشه ای و تکراری به نظر می رسد. هر دو شخصیت کورتنی و آلوین به گونه ای عمیق تر از آنی هستند که نشان می دهند، گرچه فرایند طراحی کلی تک تک شخصیت ها، از اندام های کروی مانند و گوشه دارشان گرفته تا پوست لک و پیس دارشان، در مقایسه با درونیات آنها فوق العاده تر و خلاقانه تر هستند.

خود نورمن ظاهر جالبی دارد، از موهای سیخ شده اش گرفته تا کفش ورزشی اش، و شاید بخشی از این جذابیت به این دلیل باشد که انیماتور ها ظاهر او را به سبک آشنا و همیشگی والت دیزنی آراسته و شاد و با نشاط و با شهامت طراحی نکرده اند. او پسری است عبوس، هشیار و دقیق، با نگاهی متزلزل و شانه هایی قوز کرده. قهرمان دور افتاده از اجتماع که تنهاست و کسی او را درک نمی کند، در فیلم های آمریکایی حتی از آن سوژه ی قدیمی نقش اول غیرمنفی که یک زمانی محبوب استودیوهای فیلمسازی بود، کلیشه ای تر شده است. قطعاً نورمن با شیاطین (و زامبی ها) درگیر است، اما وجود او تنها ترکیبی از خصوصیات ویژه نیست که در انتظار پیروزی رستگاری بخش باشد یا اینکه به عنوان یک شفا دهنده پذیرفته شود و یا قبیله ای از دیوانه ها را پیدا کند و خود را متعلق به آنها بداند (گرچه انتظار داشته باشید با چیزی که توقعش را دارید روبرو شوید). علاوه بر این او یک شخصیت عجیب و غریب کوچک است که با تغییرات روزگار سر ناسازگاری دارد، تیک های عصبی عجیب و دوست داشتنی ای دارد و چراغ خوابش شبیه کله ی یک هیولاست که یک مغز صورتی رنگ روی آن قرار دارد.

داستان سرگرم کننده ی انیمیشن که چه بسا روایت تازه ای باشد از ماجراهای یک جادوگر و تعدادی آدم به شدت اخلاق گرا، در اصل وسیله ای است برای به چشم آمدن زیبایی تصویری باریک بینانه و با ظرافت کار شده ی فیلم که هر صحنه را به موقعیتی برای کشف و گاهی اوقات لذت وافر تبدیل می کند. به جز سرگذشت نورمن، که او را از خانه اش به یک قبرستان و اعماق تاریخچه ی دهکده اش می برد، چیز دیگری که شما را جذب می کند، ضربان قلبتان را تند می کند و باعث می شود چشم هایتان از شدت حیرت گشاد شوند، جلوه های تصویری افسون کننده و بیشمار این انیمیشن است، از دقت به کار رفته در لباس های بافتنی اش که آنها را قابل لمس نشان می دهد گرفته تا جمجمه و استخوان های روی کاغذ دیواری اتاقش. وقتی نورمن موقع مسواک زدن دندان هایش یک لحظه دست می کشد تا جلوی آینه قیافه ی ترسناکی بگیرد و خمیردندان کف کرده مانند آب دهان زامبی ها از دور و بر دهانش چکه می کند، ممکن است متوجه شوید خودتان هم با هیولای درونتان ارتباط برقرار کرده اید و همان لحظه پوزخند احمقانه ای نثار خودتان کنید.

مترجم: الهام بای

منبع : سایت نقد فارسی