نقد و بررسی 2014: The Captive (دربند)

کارگردان : Atom Egoyan

نویسندگان : Atom Egoyan, David Fraser

بازیگران : Ryan Reynolds, Scott Speedman, Rosario Dawson

خلاصه داستان : پس از ۸ سال از ناپدید شدن کساندرا، نشانه‌های دردناکی نشان می‌دهد که او هنوز زنده است. والدینش، پلیس و خود کساندرا تلاش می‌کنند معمای ناپدید شدنش را حل نمایند ...

یک روز دیگر در جشنواره فیلم کن و یک فیلم ملالت آور یک ستاره‌ای دیگر. این یکی آنچنان از ابتدا تا انتها ابلهانه راه بیراهه پیش گرفته است که به یک کابوس وحشتناک می‌ماند.

احتمالا آتوم اگویان برای آزار دهنده بودن فیلم جدیدش قصد و نیتی داشته است. اما قطعا قصدش از آزاردهنده بازیهای آزار دهنده، فیلمنامه آزار دهنده، کارگردانی آزاردهنده و فیلمی سرتاپا آزاردهنده که به بیراهه برود و این چنین سزاوار سرزنش باشد نبوده است.

موضوعی که اگویان به طرز بدی به آن پرداخته از قضا بسیار جدی است: آزار جنسی کودکان. درام او در مورد متیو (با بازی رایان رینولدز) و تینا (با بازی میرِی اینوس) است، زوجی که در شهر نیاگارا فالز در انتاریو زندگی می‌کنند. وقتی متیو برای خرید غذا ماشینش را برای فقط چند دقیقه پارک می‌کند و به فروشگاه می‌رود، کِسندرا دختر نه ساله شان از داخل ماشین ربوده و بدون هیچ اثری ناپدید می‌شود؛ اما چند سال بعد پلیسهای مامور این پرونده، نیکول (با بازی رُزاریو داوسون) و جفری (با بازی اسکات اسپیدمن) سرنخی حیاتی از او پیدا می‌کنند. در طی تلاشی طاقت فرسا و زجرآور در حین جستجو در میان انبوهی از تصاویر اینترنتی که بین منحرفان جنسی کودک آزار رد و بدل می‌شده است، اثری پیدا می‌کنند که گواهی بر زنده و در بند بودن کِسندرا نمی‌دهد، اما نشان می‌دهد سردسته این گروه به طریقی برای نصب دوربین‌های مخفی با صنایع و ابزار ساختمانی در ارتباط بوده است، تا [پس از ربوده شدن کِسندرا] شکنجه روحی خود تینا را مشاهده کند؛ یک روش ترسناک جدید در مردم آزاری و فرو نشاندن شهوت با نگاه به زندگی خصوصی دیگران.

اگر یک رویه‌ی راست و مستقیم در پیش گرفته می‌شد و اگویان سعی نمی‌کرد میزان صبر مخاطبان را بسنجد و با این درام به شدت نامعقولش به هوش آنها توهین کند، شاید این طرح اثر بخش می‌شد؛ اما خط به خط و صحنه به صحنه‌ی آن به طرز توهین آمیزی احمقانه و مضحک است. این فیلم نمره قبولی را به عنوان یک تریلر متعارف نمی‌گیرد و بی تعارف بگویم در اینکه چیزی شبیه به یک فانتزی رؤیاگون از شیاطین سیاه (دنیایی فانتزی که در آن شیاطین در میان انسانها زندگی می‌کنند) باشد هم جای شک است. شخصیت پلیس رُزاریو داوسون احتمالا می‌خواهد با شغل تشریفاتی پلیسی خود مقداری کارهای خیرخواهانه انجام دهد (اما چه کاری واقعا؟) بنابراین با یک لباس سیندرلایی جذاب به یک سالن رقص می‌رود و در آنجا چند زن بدجنس با کلاه‌گیس‌های سیاه که برای آن کودک آزاران خشمگین کار می‌کنند او را می‌دزدند! آن هم با ریختن مواد مخدر در مشروبش! واقعا؟ مطمئنید این فیلمنامه را یک بچه پنج ساله ننوشته است؟ واقعا شرم آور است.

فاجعه واقعی وقتی شروع می‌شود که آن کودک آزار به متیو اجازه ملاقات رو در رو با کِسندرا که حالا یک نوجوان است را می‌دهد. بنابراین ملاقاتی را در نقطه‌ای دور افتاده و برفی ترتیب می‌دهد. پدر و دختر یکدیگر را در آغوش می‌گیرند، اما وقتی متیو نشان می‌دهد که می‌خواهد کِسندرا را با خود ببرد، آن بدجنس که مخفی شده است با تیرهای بیهوشی به او شلیک می‌کند. درست یادم نیست، صحنه‌ای وجود دارد که متیو با سرگیجه بیدار می‌شود و می‌بیند کِسندرا رفته؟ احتمالا از دیدم پنهان مانده، چون گمان کنم آن تیر بیهوشی به خودم خورده باشد.

بعد نوبت به بازیهای وحشتناک می‌رسد. البته اگر بخواهیم منصف باشیم، چندان تقصیر بازیگران نیست، چون آنها هم در یک فیلمنامه ابلهانه به حال خود رها شده اند تا دست و پا بزنند. کوین دوراند نقش میکای خبیث را بازی می‌کند که موهایش رو به خاکستری گذاشته و وسواس بیمارگونه‌ای نسبت به اپرای "فلوت سحر آمیز" موتسارت دارد. اسکات اسپیدمن مدام در حال غصه خوردن و در فکر فرو رفتن و این و آن را له کردن است. رُزاریو هم که اصلا انگار کلا در فیلم دیگری سیر می‌کند. آرسینه خانجیان حضور افتخاری وحشتناکی دارد که ادا و اطوار هاج و واجش را یک لحظه هم نمی‌شود تحمل کرد.

جای نگرانی دارد که اگویان این چنین مساله‌ی جدیی را در دست گرفته و توهمات احمقانه و تصورات ساده انگارانه خود را تا مرز نابودی و حتی بیشتر به آن خورانده است. سه سال پیش فیلمی اثر مارکوس اشلینزر به نام «مایکل/Michael» در کن به نمایش در آمد، که نشان داد با شفافیت و شجاعت می‌شود این ایده‌های دور از ذهن و تکان دهنده را در سینما به خوبی به کار بست. اما با ابراز تاسف، فیلم اگویان صرفا یک آش شله قلمكار از خود راضی است.

منبع: سایت نقد فارسی

مترجم: سید مجتبی حسینی