نقد و بررسی 2014: The Search (جستجو)

کارگردان : Michel Hazanavicius

نویسنده : Michel Hazanavicius

بازیگران : Bérénice Bejo, Annette Bening, Maksim Emelyanov

خلاصه داستان : زنی که برای یک سازمان غیر دولتی (NGO) فعالیت می کند درگیر یک رابطه خاص با پسر بچه ای نجات یافته از جنگ چچن می شود.

فیلم نا امیدکننده میشل آزاناویسیوس در مورد یک ناظر حقوق بشر در اتحادیه اروپاست که یک پسر بچه پناهنده را که از جنگ ۱۹۹۹ چچن جان سالم به در برده، نجات می دهد. فیلم، صحنه های قدرتمند و لحظات عمیق خود را دارد و باید معترف بود که همه این ها را از فیلم برنده اسکار فرد زینه مان با همین عنوان وام دار بوده است. در آن فیلم که در سال ۱۹۴۸ ساخته شده بود، مونتگمری کلیفت نقش یک سرباز در برلین فروپاشیده را ایفا می کرد که تصادفاً با یک پسر یهودی گم شده برخورد می کند و تلاش می کند تا مادر بچه را پیدا کند.

شاید این همان چیزی بوده که آزاناویسیوس می خواسته است. یعنی دوباره به بعضی موضوعات مثل رادمنشی و خلوص نیت که قدیم تر ها در هالیوود پررنگ بود، گریز بزند. درست همان کاری که با فیلم صامت و پر افتخار آرتیست انجام داده بود. اما این بار، نتیجه کار، خام دستانه و دچار کج فهمی از موضوع است. آزاناویسیوس نتوانسته از تبدیل شدن شخصیت پسر داستانش به کودک چاپلین جلوگیری کند. و یک اجرای فوق العاده ضعیف از برنیس بژو که خودش را تبدیل به ژولیت بینوشی دیگر کرده در نقش یک ا غربی نگران که دائم پای تلفن مقامات را سرزنش می کند که چرا این قدر کم توجه و بی رحم هستند. نقش، ملال آور است و صادقانه بگویم که آنت بنینگ در نقش هلن، مامور صلیب سرخ، حتی از این هم طاقت فرساتر است.

فیلم با یک مونتاژ پر سر و صدا و سوال برانگیز (همراه با آهنگ کوکو از بنجامین بریتن) تمام می شود و همزمان با پخش این ترانه، نشان می دهد که کودکان، نجات یافته اند و بعد از آن جسد مردگان نشان داده می شود. پیچش روایی آخر فیلم آزاناویسیوس هوشمندانه است اما برچسب سطحی بودن را به کل فیلم می زند.

در مورد قدرتمند بودن صحنه های آغازین هیچ شکی نیست. سربازان بی رحم و مست روس شهروندان چچنی را دست می اندازند و می ترسانند و یک زوج را درست در مقابل دیدگان دخترشان رایسا (با بازی زوخرا دوشویلی) اعدام می کنند. پسر ۹ ساله این زوج، حاجی (با یک اجرای صادقانه و مظلومانه از عبدل خلیم ماماتسیوف) در جایی پنهان شده است و با خزیدن روی زمین به همراه برادر نوزادش از مهلکه فرار می کند و بعدتر نوزاد را پیش یک خانواده محلی می گذارد. و بعد پیاده روی طولانی خود را به سوی کمپ فراری ها آغاز می کند. جایی که با کارول (بژو) نگران و حواس پرت که ساندویچ خود را به پسر گرسنه می دهد، برخورد می کند. همه چیز از این جا شروع می شود. کارول به پسر اجازه می دهد با او بماند و در واقع او را هر روز تنها در آپارتمانش می گذارد و خودش سر کار می رود. و البته در را قفل نمی کند تا پسر احساس یک زندانی را نداشته باشد.

در همین اثنا، آزاناویسیوس سرنوشت یک پسر گم شده دیگر را دنبال می کند. کلیا (با بازی ماکسیم املینانوف) یک نوجوان معمولی روس است که موسیقی راک، دخترها و کشیدن علف را دوست دارد. پلیس ها او را به جرم استفاده از مواد مخدر می گیرند و البته در اصل این جرم را بهانه ای می کنند برای این که او را به ارتش بفرستند. به کلیا یک انتخاب داده می شود: زندان یا ارتش و البته که او ارتش را انتخاب می کند و ما می بینیم که چطور تحت تاثیر شرایط و در تمرینات و بعد ها در عمل، خوی وحشیانه ای پیدا می کند. این پسر تقریباً حساس و ایده آل نگر به یک هیولا تبدیل می شود و یاد می گیرد که چطور دیگران را هم مثل خودش به هیولا مبدل سازد. چرا که فقط با داشتن ذات پلید است که می توان این جنگ را به پایان رساند.

جستجو به طور قطع، یادآور این است که چقدر غرب و اتحادیه اروپا نسبت به جنگ های چچن بی توجه بودند و همچنین این که بوریس یلتسین چطور به میل خود رفتار می کرد و توسط رئیس جمهوران آمریکا و نخست وزیران انگلستان نادیده انگاشته شد و به او به عنوان یک قهرمان دوست داشتنی نگاه می شد که روسیه را از یک ضد کودتا در اوایل دهه ۹۰ میلادی نجات داد. اگر روسیه می خواست به چچن حمله کند، به ما غربی ها ربطی نداشت و حتی فکر حمله به تروریست های اسلامی بعد از یازده سپتامبر هم برای مقامات قابل هضم تر بود تا دخالت در جنگ روسیه با چچن. فیلم جستجو هم به همین بی توجهی غرب به این مساله حساس می پردازد.

اما روابط مهم میان اشخاص و مشکلاتی که یک فرد غربی برای فرزندخواندگی یا نجات یک کودک با آن رو به رو می شود در این فیلم مورد غفلت قرار گرفته است. نمونه های واقعی هم در مورد این مساله وجود دارد. به طور مثال، گزارشگر رئوف شبکه ITN، مایکل نیکلسون که به دلیل اینکه یک کودک یتیم بوسنیایی را به خانه آورد به شهرت رسید، موضوعی بود که به جرقه ای برای طرح فیلم «به سارایوو خوش آمدی» (۱۹۹۷) ساخته مایکل وینترباتم تبدیل شد. در سال ۱۹۷۵ هم سردبیر نامدار Daily Mail سر دیوید انگلیش یک هواپیمای چارتر برای نجات یتیمان ویتنامی فرستاد. بعضی ها این اقدام او را دلسوزی خیال انگیز نامیدند و بقیه هم آن را آدم ربایی دلسوزانه خواندند. در هر حالت، این یک موضوع پیچیده است که جای کار دارد اما آزاناویسیوس اصلاً به این مشکلات و واقعیات وارد نمی شود و درون ذهن و قلب کارول را نشان نمی دهد.

جستجو فیلمی دارای خلوص نیت و تعهد است و در جهت مردود شمردن وحشت جنگ قدم برمی دارد، اما در این زمینه هم غلو می کند.

منبع: سایت نقد فارسی

مترجم: شبنم سید مجیدی