نقد و بررسی فیلم Chaplin (چاپلین) محصول ۱۹۹۲

کارگردان : Richard Attenborough

نویسندگان : David Robinson, Charles Chaplin

بازیگران : Robert Downey Jr., Geraldine Chaplin, Paul Rhys

جوایز :

نامزد اسکار: بهترین بازیگر مرد، بهترین کارگردانی هنری، بهترین موسیقی متن

خلاصه داستان : چاپلین شرحی از زندگی و روزگار چارلی چاپلین، شخصیت بزرگ سینمایی به روایت سِر ریچارد اَتِنبِرو است. داستان فیلم از پنج سالگی چارلی درسال ۱۹۸۴ آغاز می‌شود و تا سال ۱۹۷۲ یعنی پنج سال پیش از مرگ وی در ۱۹۷۷ ادامه پیدا می‌کند. در این مسیر اَتِنبِرو نگاهی اجمالی بر مراحل آغاز کار هالیوود، روند فیلمسازی و مک‌کارتیسم می‌اندازد...

منتقد: جیمز براردینلی-امتیاز ۵ از ۱۰ (۲ از ۴)

چاپلین شرحی از زندگی و روزگار چارلی چاپلین، شخصیت بزرگ سینمایی به روایت سِر ریچارد اَتِنبِرو است. داستان فیلم از پنج سالگی چارلی درسال ۱۹۸۴ آغاز می‌شود و تا سال ۱۹۷۲ یعنی پنج سال پیش از مرگ وی در ۱۹۷۷ ادامه پیدا می‌کند. در این مسیر اَتِنبِرو نگاهی اجمالی بر مراحل آغاز کار هالیوود، روند فیلمسازی و مک‌کارتیسم می‌اندازد. و البته مهمتر از همه این فیلم زندگیِ جلو و پشت دوربین یکی از پیشگامان سینما را به نمایش می‌گذارد.

خیلی راحت می‌توان دست بر روی کاستی عمده فیلم گذاشت؛ روایت فیلم بیش از حد بلند پروازانه است. تلاش برای جا دادن هفتاد و هشت سال در یکصد و چهل و چهار دقیقه فیلم کار حضرت فیل است، که حتی تلاشهای کارگردانی مثل ریچارد اَتِنبِرو را نیز ناکام می‌گذارد. مطالب فیلم بیش از حد است و به علت غنای داستان، شخصیت ها و حوادث با سرعت سرگیجه آوری درحرکتند. ازاین رو، فیلم چاپلین بجای تبدیل به واحدی منسجم به مجموعه ای از صحنه ها و تصاویر تبدیل می‌شود.

رابرت داونی جونیور نقش چاپلین را به صورتی بسیار باورپذیر ایفا میکند؛ نه تنها از نظر ظاهر شبیه اوست، بلکه به رفتارها و حرکات فیزیکی ضروری این نقش نیز به خوبی تسلط پیداکرده است. داونی اظهار کرد که شبیه سازی نقش ولگرد (شناخته شده ترین شخصیت چاپلین جلوی دوربین) بزرگترین چالشش بوده، که البته این بزرگترین موفقیتش نیز بوده است. درواقع، این بازیگر با چنان کیفیتی این شخصیت را شبیه سازی کرده که کلیپ هایی واقعی از چاپلین را می توان بدون لطمه زدن به تصوّر ما از این که شخص دیگری در حال ایفای نقش اوست استفاده کرد.

به جز چاپلین، تلاش کمی در عمق دهی به سایر شخصیت ها صورت گرفته است. به داگلاس فربنکس (با بازی کِوین کِلین، که اخیرا در فیلم «بزرگسالان بالغ/Consenting Adults» ایفای نقش کرده است)، سیدنی چاپلین (با بازی پاول ریس) و اونا چاپلین (با بازی مویرا کِلی، بازیگر فیلم «لبه بُرنده/The Cutting Edge») جزئیات بیشتری اضافه شده است، اما نمی‌توان هیچ یک را سه بُعدی درنظر گرفت. یقینا این نقص متوجه بازیگران نیست. شخصیت های آن ها آن قدر زمان کمی در فیلم نامه دارند که فقط معرفی آن ها ممکن بوده است. انتخاب ژِرالدین چاپلین برای نقش مادر چارلی، یعنی هانا، نمونه‌ای از یک انتخاب بازیگر بسیار هوشمندانه است. از داونی که بگذریم، او باور پذیرترین نمایش را ارائه می‌دهد.

اَتِنبِرو، که در نمایش جزئیات تبحر دارد، مویرا کِلی را برای دو نقش انتخاب کرد: نخست، نقش هِتی کِلی، آخرین عشق جوانی چارلی و دوم، برای نقش اونا که چارلی تنها ازدواج موفقش را با او انجام داد. کِلی با نقش اول، یا به طور دقیقتر با لهجه ی هِتی، مشکل دارد. اما در ایفای نقش اونا خوب عمل کرد. درمورد شباهت بین دو شخصیت هیچگاه اظهار نظری نشده است، بنابراین ایجاد این ارتباط برعهده ی بیننده است. متاسفانه، این مثال دیگری از ناکارآمدی فیلم نامه است. از آنجا که هِتی به صورت خلاصه معرفی می شود، تصور او به عنوان یکی از نیروهایی که زندگی چاپلین را تحت تاثیر قرار داده است سخت است و حتی درک اینکه چاپلین چطور توانست به وسیله ی اونا خاطره ی او را فراموش کند سخت تر است.

لحظات احساسی فیلم واقعا کم و پراکنده هستند. تنها صحنه دارای تاثیری واقعی در دقایق انتهایی فیلم می آید. به جز آن تماشای این فیلم بیشتر مثل ورق زدن کتاب تاریخ است، که حاوی اطلاعات مفید و جالب است؛ اما بیش از حد خشک است. خوشبختانه فیلم چاپلین با ضرب آهنگ مناسبی پیش می‌رود، بنابراین هیچگاه کسل کننده نمی شود. در صحنه‌ای در ابتدای فیلم، مَک سِنِت (با بازی دَن اِیکروید) متوجه می شود که اولین حضور چاپلین در یک فیلم در کف اتاق تدوین قرار دارد یعنی در صحنه‌های زائد و حذفی است، که جای خوبی نیست. ممکن است فردی دراین فکر باشد که چقدر از فیلم حذف شده است.

همانطور که از یک فیلم اَتِنبِرویی انتظار می‌رود، فیلم چاپلین از منظر ارزش‌های تولیدی بسیار قوی است. تدوین و فیلم برداری فیلم روان است. سکانسی عالی از "تقلید زندگی از هنر" در فیلم وجود دارد که در آن پلیس در تعقیب چاپلین است و از این بهتر نمی‌شد این سکانس را ساخت. این فیلم از حیث نمایش پا به سن گذاشتن یک شخصیت یکی از بهترین هایی هستند که تابحال دیده‌ام. وقتی که چاپلین پیر است، انگار فرد پیرتری در حال ایفای این نقش است، نه رابرت داونی جونیو که زیر گریم سنگینی قرار گرفته است. موسیقی متن جان بَری آهنگساز کارکشته، هرچند شاید بیش از حد یادآور موزیک فیلم "رقص با گرگ ها" باشد، بسیار تاثیر گذار است. در هر صورت روی هم رفته، هرچند چاپلین کاملا سرگرم کننده است، نمی‌تواند به گونه‌ی شایسته و بایسته به احساسات مخاطب دست یابد، تا آن را به فیلمی فرای سرگرمیِ گذرا تبدیل کند.

منبع: سایت نقد فارسی

مترجم: محمد رضا سیلاوی